HAVACILIĞIN TEMELLERİNDEN “G” KUVVETİ

Havacılık ile devam ediyorken eklemeden geçemeyeceğimiz ve temel kavram sayılan bir durumu da sizler ile paylaşmak istedik.

Takip edenler anımsayacaktır; sürekli olarak, yapılan uçuş gösterilerinde pilotun her giriştiği akrobatik bir hareket esnasında anons yapan spikerin yapılan hareketin arkasından, bu hareket esnasında pilot ve uçağın ne kadarlık bir “g” kuvvetine maruz kaldığını da söylemektedir…

Gösteriyi izleyenlerden birçoğunun konuya yabancı kalması sonucunda yalnızca akılda kalan izlenen akrobatik hareketler olmuştur.

Peki nedir bu kuıvvet…

İngilizce adıyla g-force, bir kütleye belirli bir durumda etki eden hızlanmadır. İki çeşit “G” Kuvveti vardır. Bunlar “+G” ve “-G” olmak üzere iki gruba ayrılır.

Genellikle insanlar yapısal özellikler bakımından +G kuvvetine daha fazla dayanırlar. Bu yüzden pilotlar da manevralarını gerçekleştirirken +G yönünde gerçekleştirir.

·       “+G” : Örnek ile açıklayacak olursak, uçuş esnasında pilotların hızını arttırarak dalışa geçtiği esnada bir anda levyeyi çektikleri durumda görülen etkili bir kuvvettir. Tehlikeli durum +9 G ‘yi geçtikten sonra başlar (Tüm insanlar için geçerli değildir). +11 G’ye ulaşıldığında tüm kanı ayak bölgesine toplanan pilot çoktan ölmüştür. İstisna olarak bu kuvvete karşı koyabilecek nadir pilotlar Uzay Mekiği Pilotları ve Red Bull pilotları gibi çok deneyimli pilotlardır.

·       “-G” : +G’nin tam tersi olarak yukarıya doğru tırmanışa geçildikten sonra bir anda levyeyi iterseniz -11 G kuvvetine maruz kalırsınız ki bu sizin tüm kanınızı beyninize toplar, sonuçta burun ve kulaklarınızdan kan gelir. Göz kızarması yaşayarak ölürsünüz. “-G” kuvveti en tehlikeli olanıdır. Bu kuvvete maruz kaldıktan sonra kurtulma olasılığı düşük olan pilotlar bunun bilincinde olacaklar ki bütün hareketleri demin de bahsettiğimiz gibi “+G”’de gerçekleştirirler. Eksi kuvvete ancak 4 birimlik bir dayanım gösterilebilir. (“-4G”)  

İşte tüm bu kuvvetlere maruz kalıp araç pilotunun zarar görmemesi için kendisine özel tutum giydirilir. Bu tulum kuvvet arttığında veya azaldığında pilot ile elbise arasına hava doldurarak veya çekerek pilotun vücudunun, o anki basınç ve kuvvet koşullarına ayak uydurması sağlanır. Böylelikle belli bir G’ye kadar pilot pek etkilenmez.  

Havacılık haricinde de G kuveti hemen hayatın her alanında mevcuttur. Örneğin kaza yapan araçlardaki şoförler ve bazen günlük hayatta baygınlık geçiren insanlar dahi anlık büyük G kuvveti etkisi altında kalmaktadır.

Bu kuvvet tüm hatları ile ele alınırsa aslında havacılıkla iç içe olarak gözüken fiziksel bir durumdur. Bir G kuvveti yaklaşık olarak 9.8065 m/sn²’dir.  

Hava kuvvetlerinde pilot olmak isteyenlere özel olarak uygulanır bu tip testler. Örnek verirsek; 70 Kiloluk bir pilot +3 G ye maruz kalırsa üzerine 210 kiloluk biri oturuyormuş hissine kapılır.  

Adil Can Kavcar

Oğuzhan Küçükgüçlü